Madem gündem Korona virüsü ve bir pandemi söz konusu, 1800’lü yılların ortalarında yaşanan bir epidemi ve sonuçta ölen milyonlardan ve Avrupa’da meydana gelen kıtlıktan, bunun neticesinde de Amerika’ya göçten bahsedelim biraz da. Salgınların sadece insanlara has değil bitkilere has olduğu durumlarda sonuç ne oluyor öğrenelim.
Patates, Güney Amerika kıtasında tarımsal üretime katılmış ve yetiştirilmeye başlanmış bir bitki. Domates gibi onun da anavatanı Amerika kıtası. Amerika kıtasının keşfi ile birlikte bu zengin besin deposu patatesler Avrupa kıtasına da getirilmiş ve tahıllar ve hayvansal ürünlerden oluşan beslenme programı zaman içerisinde hayret verici bir şekilde patatese doğru kaymış. Tüm Avrupa neredeyse patates gibi zengin besleyici ve rahat depolanabilir bu bitkiye tutkuyla bağlanmış.
Her zaman olduğu gibi ilk yıllarda sadece zengin sofralarını süsleyen bir gıda olsa da sonraları özellikle fakirler için en önemli gıda halini almış.
1800’lü yılların ortalarına doğru, patates bitkisine has bir hastalık olan patates mildiyösü (Phythophythora infestans) hastalığının da Amerika’dan patates ile birlikte Avrupa’ya geldiği anlaşılmış.
Hastalık etmenleri hava koşulları onlar için uygun olduğu koşularda çok hızlı çoğalma ve üreme kabiliyetine sahip olabilmektedirler. 1840’ların ortalarında 4-5 yıl boyunca Avrupa’da koşullar patates mildiyösünün çoğalması için öyle uygun koşullar yaratmış ki üst üste Epidemi yapmış ve yemek için değil, tohumluk olarak bir sonra ki yıl için bile patates kalmamış.
Durum böyle olunca tüm gıda ihtiyacının önemli kısmını oluşturan patates olmayınca açlık ve sefalet hüküm sürmeye başlamış tüm Avrupa’da.
Bu dönem Avrupa’da “Büyük Kıtlık” olarak adlandırılmıştır. Tahminlere göre 1 milyon insan ölmüş ve milyonlarca insanda Avrupa’dan Amerika’ya göç etmek zorunda kalmıştır. Bu dönemde İrlanda nüfusunun dörtte bir oranında azaldığı tahmin edilmektedir.
Osmanlı Devleti bu acılara merhem olmak amacıyla, bir miktar para ve tahıl yüklü gemileri dönemin ulaşım zorluklarına ve siyasi çekişmelerine rağmen İrlanda’ya ulaştırmıştır. 2010 yılında ülkemize gelen İrlanda Başbakanı, Dönemin Padişahı Abdülmecid Han’ın gönderdiği yardımlar için Türk Milletine teşekkürlerini iletmiştir.
Patates mildiyösü yağışlı ve serin nemli havalarda özellikle patates bitkisinin yaprak ve gövdesine zarar vererek, patates yetiştirilmesine imkan tanımamaktadır.
Bitki olsun, hayvan olsun, insan olsun hastalık etmenlerinin epidemi yapması durumunda sonucu çok ağır felaketlere yol açabilir. Dünya tarihini değiştiren birçok hastalık mevcuttur.
